Algemene beschouwingen bij uitgangspunten begroting 2026
Bij behandeling van de uitgangspunten voor de begroting 2026, delen alle gemeenteraadsfracties hun beelden tijdens de algemene beschouwing. Hieronder delen wij ons complete betoog.
Dit is de laatste kadernota voor de gemeenteraadsverkiezingen in 2026. Hoe de samenstelling van deze raad er na volgend jaar maart ook uitziet, de broekriem moet de komende jaren strakker. Dat is aantrekkelijk voor iemand die gewicht wil verliezen. Als het gaat over geld, is het minder goed nieuws.
Ik zal eerst stilstaan bij het proces van de ombuigingen. Daarna ga ik kort in op de punten die wij bij begroting 2025 hebben aangehouden richting kadernota 2026. Dat zijn de hondenbelasting, het aantal wethouders na de volgende verkiezingen en jonge stemmers.
Het proces om de broekriem ook in 2025 al aan te halen, viel niet mee. Gelukkig heeft het college geluisterd naar onze verschillende oproepen. Om de gemeenteraad beter in staat te stellen, keuzes te maken. Eerlijk is eerlijk. Dus nu ook complimenten aan het college voor het proces, de informatie en inzicht in de afwegingen, die hebben geleid tot kadernota 2026.
Hoewel het proces tot nu toe beter is, blijven de beslissingen lastig. 60% van de bezuinigingen betreft bijvoorbeeld zorg voor mensen. Dat baart ons zorgen. Tegelijkertijd zien we ook een kans. Om te onderzoeken waar nog efficiënter en effectiever gewerkt kan worden. In plaats van besparen op zorg voor mensen is er wat ons betreft nog ruimte voor een verdere stijging van de OZB, als dat nodig is.
Hoewel het proces tot nu toe beter is, horen we graag van het college hoe het proces en de tijdslijnen eruitzien voor de uitwerking van de ombuigingen. Wij verwachten een aanpak waarbij de raad in staat wordt gesteld om sturing te geven is. Zodat er bij de begroting of later niet ‘ineens’ een plan vastligt. Want ombuigingen concretiseren is misschien uitvoering, het is wat ons betreft geen reguliere uitvoering. En dat vraagt wat ons betreft proactieve informatievoorziening.
Hoewel het proces tot nu toe beter is, vragen we het college ook graag hoe het gaat met de besparingen in 2025. Want inmiddels is er al een half jaar voorbij. En tot nu toe missen wij inzicht in de uitvoering. Dus ook daarover een vraag: hoe ziet de aanpak eruit om het effect van de ombuigingen structureel te monitoren. Want dat vraagt echt aandacht. Zeker omdat de bodem van de algemene reserve steeds meer in zicht dreigt te komen. En verwachtingen kunnen verschillen.
En als laatste over het proces: hoewel het proces tot nu toe beter is, is ook in 2026 geld uit de algemene reserve nodig om de begroting sluitend te krijgen. Omdat “niet alle ombuigingen direct realiseerbaar zijn”. Zat dat er naar aanleiding van begroting 2025 niet al duidelijk aan te komen? En had het college daar niet al eerder proactief stappen in kunnen zetten?
Wij horen graag de reactie van het college op onze vragen over de uitwerking, de monitoring en de implementatiesnelheid van de ombuigingen.
Bij behandeling van begroting 2025 hebben we drie aandachtspunten aangedragen waar we richting de ombuigingen mee aan de slag zouden gaan. Belofte maakt schuld. En afspraken nakomen is betrouwbaar, iets waar ChristenUnie Overbetuwe voor staat. Dus vandaag geef ik een terugkoppeling over de wat wij willen met de hondenbelasting, het aantal wethouders na de verkiezingen in 2026, en jonge stemmers.
Eerst de hondenbelasting. Hondenbezitters worden vanaf 2026 onevenredig belast. Inkomsten uit hondenbelasting mogen overal voor worden gebruikt. Dat het mág, betekent niet dat het ook móet. Wij vinden dat hondenbelasting zoveel mogelijk gebruikt kan worden voor honden. Ook al hoeft dat niet. Daarom stellen wij vandaag voor om het aantal uitlaatplekken voor honden niet te verminderen. En in plaats daarvan de OZB met 0,6% extra te verhogen. Daarnaast willen we ook experimenteren met Depodog-palen tussen uitlaatplekken, om overlast door hondenpoep te verminderen.
Het tweede punt gaat over het aantal wethouders na de gemeenteraadsverkiezingen in 2026. Terug naar 4 wethouders kan € 99.000 besparen. In de uitwerking van deze ombuiging staat: “Dit is uiteraard een politieke keuze en daarmee aan de raad”. Nou geldt dat voor meer keuzes in deze kadernota. En besparen op wethouders durven wij wel aan. Toch hebben wij in ons voorstel over de hondenbelasting gekozen om de OZB te verhogen en niet het aantal wethouders in 2026 te verminderen. Omdat in 2025 de hondenbelasting al 10% extra gestegen is en een bijdrage aan de ombuigingen via de OZB beter over inwoners verdeeld wordt. Ook al past het verminderen van wethouders misschien beter binnen de afspraak in het coalitieakkoord om tekorten te dekken via 30% lastenverzwaring en 70% ombuigingen. Als er partijen zijn die ons amendement willen steunen bij dekking door het aantal wethouders te verminderen, overwegen wij die aanpassing graag.
Als laatste punt, aandacht voor jonge stemmers. Afgelopen maart is onze motie ‘Samen naar de stembus voor de gemeenteraad’ unaniem aangenomen. Het is belangrijk dat iedereen kan bijdragen aan de democratie, bijvoorbeeld door te stemmen. Onze motie is gericht op het stimuleren van jonge stemmers. En ook op meer stemmers bereiken onder nieuwe inwoners en mensen die moeite hebben met taal. Voordat we aan gemeenteraadsverkiezingen toe zijn, mogen we dit jaar ook weer stemmen voor de landelijke politiek. Alle stemmen zijn belangrijk. Laten we daarom allemaal onze stem gebruiken. Zelfs als die misschien blanco is, als kiezen moeilijk is.
Voorzitter, ik sluit af. Het goed zitten van een broekriem kan veel betekenen, zowel letterlijk als figuurlijk. Hoe strak of los die riem ook zit. Afvallen is niet altijd makkelijk. Wel soms gezond. Samen zorgen we dat Gemeente Overbetuwe financieel gezond blijft.
